Sferna ogledala

Sferna ogledala predstavljaju uglačane djelove (odsječke) sfernih površina (kašika, metalna šipka, metalna cijev). Postoje izdubljena ili konkavna, i ispupčena ili konveksna sferna ogledala. 

Elementi sfernog ogledala su: tačka C je centar krivine, r je poluprečnik krivine, a tačka T je tjeme ogledala. Prava koja prolazi kroz centar krivine C i tjeme T naziva se glavna optička osa ogledala. Tačka F se naziva žiža ili fokus ogledala i u njoj se svi paralelni upadni zraci poslije odbijanja sjeku. Žiža se nalazi na glavnoj optičkoj osi, a njeno rastojanje od tjemena ogledala do žiže naziva se žižna daljina . Žižna daljina jednaka je polovini poluprečnika krivine .

KONKAVNA OGLEDALA Ogledala kod kojih svjetlost pada na izdubljenu površinu sfere su konkavna ogledala. Zraci se o sferno ogledalo odbijaju pod uglom koji je jednak upadnom jer zakon odbijanja važi za svaku površinu, bez obzira da li je ravna ili kriva.

Za dobijanje lika predmeta koriste se tzv. krakteristični zraci jer je njihov pravac nakon odbijanja od sfernog ogledala poznat .

1 -Zrak koji od predmeta ide paralelno glavnoj optičkoj osi, poslije odbijanja prolazi kroz žižu.
2 -Zrak koji polazi od predmeta i prolazi kroz žižu, posle odbijanja je paralelan glavnoj optičkoj osi.
3 -Zrak koji ide od predmeta i prolazi kroz centar krivine pada normalno na ogledalo, odbija se od njega u istom pravcu, a suprotnom smjeru.
4 -Zrak koji polazi od predmeta pada u tjeme ogledala pod nekim uglom, odbija se pod istim tim uglom. Naravno, nije neophodno koristiti sva četiri karakteristična zraka, jer se oni sjeku u istoj tački, dovoljna su dva zraka, po izboru.

U zavisnosti od položaja predmeta i tjemena ogledala, lik predmeta može da bude realan ili imaginaran, uvećan ili umanjen, uspravan ili obrnut. Kada se predmet nalazi ispred centra krivine izdubljenog ogledala, tada je: p>0, f<0

Primjer:

Jednačina konkavnih ogledala glasi: zbir recipročnih vrijednosti rastojanja predmeta (p) i lika (l) od tjemena ogledala jednak je recipročnoj vriednosti žižne daljine:

Ako je predmet normalan na optičku osu, onda je i lik normalan na osu. Odnos visine lika L i visine predmeta P se naziva poprečno (transferzalno) uvećanje.

Kada se predmet nalazi ispred centra krivine izdubljenog ogledala, tada je: p>0, f<0  lik se nalazi iza ogledala, uvećan je, uspravan i imaginaran.


KONVEKSNA OGLEDALA

Kod ovih ogledala svjetlost pada na spoljašnju stranu sfere. Za konveksna ogledala je karakteristično da se centar krivine C i žiža F nalaze iza ogledala .

Takođe, važi da je žižna daljina jednaka polovini poluprečnika krivine . f=r/2
Svjetlosni zraci koji padaju paralelno optičkoj osi poslije odbijanja su divergentni i njihovi produžeci se sjeku u žiži.

 Karakteristični zraci ovih ogledala: -zraka koja je paralelna za glavnom optičkom osom se nakon odbijanja prostire kao da izlazi iz žiže. -zraka koja pada na tjeme ogledala odbija se pod istim uglom Lik se dobija produživanjem ove dvije zrake.

Kada se predmet nalazi ispred ispupčenog ogledala, tada je :  lik se nalazi s druge strane ogledala, imaginaran je, uspravan i umanjen.
Za konkavna i konveksna ogledala važi ista jednačina vodeći računa o preznacima parametara

Primjer: